Nghiên cứu trao đổi

Kinh tế Việt Nam - Thăng trầm và đột phá: Gợi mở tư duy cải cách từ nhìn lại quá khứ

Thứ năm , 10/07/2025 | 12:40 GMT+7

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức: tăng trưởng chậm lại, áp lực lạm phát, thị trường bất động sản trầm lắng, và yêu cầu cải cách thể chế ngày càng rõ rệt, việc nhìn lại những bài học trong lịch sử kinh tế là điều cần thiết hơn bao giờ hết. Cuốn sách Kinh tế Việt Nam - Thăng trầm và đột phá của hai tác giả Phạm Minh Chính và Vương Quân Hoàng, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản lần thứ ba năm 2025, mang đến một nền tảng kiến thức khoa học và thực tiễn kinh tế để suy ngẫm và định hướng cho các bước đi của hiện tại và tương lai.

Với cấu trúc gồm ba phần: Thăng trầm - Đột phá - Vấn đề và hiện tượng, cuốn sách không đơn thuần là một tư liệu ghi chép lịch sử kinh tế mà là một công trình phân tích kinh tế được triển khai bằng tư duy hệ thống, vận dụng các công cụ hiện đại của kinh tế học và tài chính. Điều đặc biệt là trong từng lát cắt quá khứ, cuốn sách đều đặt ra câu hỏi cho hiện tại: những gì đã từng xảy ra, liệu có đang lặp lại?
Ví dụ, ở phần viết về tình trạng “bong bóng tài sản” đầu thập niên 2000, các tác giả chỉ rõ nguyên nhân là dòng tín dụng chảy quá nhanh vào bất động sản và chứng khoán, trong khi các cơ chế kiểm soát vĩ mô chưa theo kịp. Kết quả là khủng hoảng thanh khoản, lạm phát và sự đổ vỡ dây chuyền đã xảy ra. Gần hai thập kỷ sau, thị trường bất động sản hiện nay tiếp tục bộc lộ nhiều điểm tương đồng: lệch pha cung - cầu, giá bị đẩy lên cao không tương xứng với năng lực chi trả, trong khi rủi ro nợ xấu ngân hàng vẫn hiện hữu. Nhìn từ cuốn sách, có thể thấy những khuyến nghị về minh bạch hóa dòng vốn, kiểm soát tín dụng theo ngành, và xây dựng dữ liệu tài sản thống nhất vẫn là những “việc cần làm ngay”.

Cuốn sách Kinh tế Việt Nam - Thăng trầm và đột phá

Tương tự, trong chương viết về “hành vi bầy đàn” trên thị trường vàng và ngoại tệ, các tác giả đã phân tích sự thiếu ổn định của tâm lý thị trường trước các thông điệp không rõ ràng từ chính sách. Điều này đặc biệt có ý nghĩa khi hiện nay, niềm tin của nhà đầu tư trong nước đang chịu tác động lớn từ các yếu tố tâm lý, tin đồn trên mạng xã hội và độ chậm trễ trong truyền thông chính sách. Cuốn sách đặt ra bài học rằng: ổn định kinh tế vĩ mô không thể chỉ dựa vào các công cụ kỹ thuật mà cần cả sự nhất quán và chủ động trong truyền thông chính sách để tránh “hiệu ứng đám đông”.
Một điểm mạnh của cuốn sách là đề cập đến vai trò Nhà nước trong nền kinh tế thị trường. Các tác giả không cổ súy cho can thiệp hành chính cực đoan, cũng không tuyệt đối hóa “bàn tay vô hình” của thị trường, mà đặt ra yêu cầu về một Nhà nước kiến tạo, biết dẫn dắt, điều tiết, và đồng thời khơi thông được sức sáng tạo của khu vực tư nhân. Đây cũng là điều nền kinh tế Việt Nam hiện nay đang rất cần, trong bối cảnh cải cách thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa bước vào giai đoạn quyết liệt, với các thách thức như cải cách ngân sách, minh bạch tài chính công, và nâng cao hiệu quả đầu tư công.
Bài học từ các giai đoạn “thăng trầm” được trình bày trong sách không chỉ có giá trị học thuật, mà còn gợi mở về năng lực thích ứng và đổi mới của nền kinh tế Việt Nam. Chẳng hạn, sau cuộc khủng hoảng năm 1997 - 1998 ở khu vực châu Á, Việt Nam đã rút ra nhiều kinh nghiệm để ứng phó tốt hơn với khủng hoảng toàn cầu năm 2008. Vậy, trong bối cảnh hậu đại dịch Covid-19 và những biến động địa chính trị ngày nay, làm thế nào để nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế? Cuốn sách không cung cấp câu trả lời trực tiếp, nhưng từ những bài học trong lịch sử kinh tế đất nước, đã đưa ra những nguyên tắc nền tảng: củng cố niềm tin thị trường, nâng cao chất lượng thể chế, và điều tiết linh hoạt theo chu kỳ.
Toàn bộ nội dung trong cuốn sách Kinh tế Việt Nam - Thăng trầm và đột phá là minh chứng cho một cách tiếp cận lịch sử mang tính thực tiễn. Từ quá khứ nhìn ra hiện tại, từ dữ liệu rút ra hành động, cuốn sách không chỉ dành cho giới nghiên cứu mà còn hữu ích với nhà quản lý, doanh nghiệp và những ai trăn trở với con đường phát triển của đất nước.

Bình luận

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

                      
                         Dấu ấn văn hóa đặc sắc trong dòng chảy tín ngưỡng Việt Nam.
                          Trong hệ thống thiết chế tôn giáo, tín ngưỡng của người Việt, những công trình như đình, chùa, đền, miếu đã được nghiên...

                         “Nhìn lại quá khứ”: Sự thật không né tránh và bài học không được quên
                          Năm 1995, khi nước Mỹ vẫn còn chia rẽ sâu sắc về cuộc chiến tranh Việt Nam, một cuốn sách gây chấn động đã ra mắt: “Nhìn lại quá...

                         HỒ CHÍ MINH NHÀ BÁO VĨ ĐẠI
                                Kể từ ngày báo Thanh Niên ra đời, ngày 21 tháng 6 năm 1925 đến nay đã tròn một trăm năm báo chí...

                         BÁO CHÍ TRƯỚC HẾT PHẢI PHỤC VỤ CÁCH MẠNG, PHỤC VỤ NHÂN DÂN
                      “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân” - Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho báo chí hôm nay
  ...

                         Thanh Niên Tiên Phong Đổi Mới Sáng Tạo
                      Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn – đó là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững trong nền kinh...