Tin tức - sự kiện
Phát huy vai trò của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa
Thứ tư ,
13/08/2025 |
14:32 GMT+7
Sáng ngày 12/8, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa”, thu hút nhiều nhà khoa học, chuyên gia cùng đại diện lãnh đạo các báo, tạp chí tham gia bàn thảo.
Diễn ra trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, “chấn hưng văn hóa” đã trở thành nhiệm vụ chiến lược của Đảng và Nhà nước; hội thảo đã tập trung phân tích, đề xuất giải pháp để hệ thống báo chí của VUSTA phát huy tối đa thế mạnh, đóng góp vào sự nghiệp bảo tồn, phát huy và sáng tạo các giá trị văn hóa dân tộc.
Toàn cảnh hội thảo
Báo chí - nguồn lực tinh thần cho cộng đồng trí thức và xã hội
Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh quan điểm của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn”. Ông cho rằng, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết, trong đó báo chí nói chung và báo chí của VUSTA nói riêng, giữ vai trò quan trọng trong định hướng dư luận, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.
Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh quan điểm của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc. Văn hóa còn thì dân tộc còn”. Ông cho rằng, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết, trong đó báo chí nói chung và báo chí của VUSTA nói riêng, giữ vai trò quan trọng trong định hướng dư luận, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.
PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch VUSTA phát biểu tại hội thảo
Theo GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long, trong tiến trình xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, báo chí trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật không chỉ truyền tải tri thức mà còn kết nối khoa học với đời sống văn hóa, góp phần đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức xã hội. Nhiều công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, bảo tồn di sản số hóa đã được phổ biến qua báo chí, góp phần định hướng xã hội và khơi dậy sáng tạo.
Hệ thống báo chí của VUSTA hiện có 69 cơ quan (1 báo, 68 tạp chí), trong đó 27 tạp chí được tính điểm học hàm, học vị. Nhiều ấn phẩm như Tri thức và Cuộc sống, Tinh hoa Đất Việt,… đã tích cực truyền bá giá trị văn hóa khoa học, phản ánh đời sống văn hóa cơ sở, khơi dậy tinh thần tự học, bảo vệ môi trường văn hóa bản địa.
Đề xuất hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp Hội cần đổi mới tư duy, coi báo chí là lực lượng định hướng văn hóa, tạo nguồn lực tinh thần cho cộng đồng trí thức và xã hội; GS.TS Từ Thị Loan cũng bày tỏ mong muốn Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam sớm xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn, quỹ hỗ trợ tác phẩm chất lượng cao và giải thưởng báo chí về văn hóa, khoa học, nhằm phát huy tối đa vai trò báo chí trong gìn giữ và phát triển giá trị văn hóa dân tộc.
Hệ thống báo chí của VUSTA hiện có 69 cơ quan (1 báo, 68 tạp chí), trong đó 27 tạp chí được tính điểm học hàm, học vị. Nhiều ấn phẩm như Tri thức và Cuộc sống, Tinh hoa Đất Việt,… đã tích cực truyền bá giá trị văn hóa khoa học, phản ánh đời sống văn hóa cơ sở, khơi dậy tinh thần tự học, bảo vệ môi trường văn hóa bản địa.
Đề xuất hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp Hội cần đổi mới tư duy, coi báo chí là lực lượng định hướng văn hóa, tạo nguồn lực tinh thần cho cộng đồng trí thức và xã hội; GS.TS Từ Thị Loan cũng bày tỏ mong muốn Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam sớm xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn, quỹ hỗ trợ tác phẩm chất lượng cao và giải thưởng báo chí về văn hóa, khoa học, nhằm phát huy tối đa vai trò báo chí trong gìn giữ và phát triển giá trị văn hóa dân tộc.
GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long phát biểu tham luận
Chia sẻ tại hội thảo, TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế VUSTA cho biết, nhiều tạp chí đã mở chuyên mục văn hóa, đổi mới hình thức thể hiện, chú trọng các tác phẩm có tính nhân văn, phản ánh, cảnh báo nguy cơ thương mại hóa và mai một giá trị văn hóa. Tuy nhiên, nguồn lực hạn chế, thiếu phóng viên chuyên sâu, nội dung chưa đồng đều, ứng dụng công nghệ số còn chậm là những khó khăn cần khắc phục.
TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (MTTQ Việt Nam) phân tích: Báo chí là “nhà giáo khổng lồ” trong giáo dục văn hóa, đồng thời là “người gác cổng” trong lưu giữ, bảo tồn di sản. Không ít nghệ nhân, làng nghề, câu chuyện lịch sử đã được “cứu” nhờ phản ánh kịp thời trên báo chí. Báo chí còn tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ khi quảng bá sự kiện, sản phẩm văn hóa, từ đó thúc đẩy công nghiệp văn hóa và du lịch.
Ngoài ra, báo chí còn là bệ phóng cho nhiều nghệ sĩ, nhà sáng tạo văn hóa, góp phần hình thành xu hướng nghệ thuật kết hợp truyền thống và hiện đại. Trong lĩnh vực phản biện, báo chí giúp bảo vệ chuẩn mực văn hóa, đấu tranh với các hiện tượng lệch lạc, thương mại hóa thái quá, đồng thời định hướng chính sách phát triển văn hóa.
Giải pháp để nâng tầm báo chí VUSTA
Với vai trò là một trong những đơn vị đã và đang phát huy và kiên trì tôn vinh giá trị văn hóa – trí tuệ Việt Nam, đồng hành cùng công cuộc chấn hưng văn hóa từ chiều sâu bản sắc, với phương châm “Tôn vinh tinh hoa, giữ gìn bản sắc”, theo chia sẻ từ nhà báo Trần Miêu, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Tinh hoa Đất Việt, xuất hiện trong hệ thống báo chí VUSTA 5 năm, tạp chí luôn hướng tới mục tiêu sưu tầm, nghiên cứu và lan tỏa những giá trị truyền thống, tinh hoa văn hóa của dân tộc. Bằng các bài viết, phóng sự, ghi chép phong phú, tạp chí đã góp phần truyền cảm hứng cho độc giả, đồng thời ghi nhận những tâm gương tiêu biểu trong bảo tồn di sản… góp phần bảo tồn, giữ lửa di sản, cốt cách văn hóa truyền thống.
Có thể nói, các tham luận đều thống nhất rằng để báo chí VUSTA phát huy tốt hơn vai trò trong chấn hưng văn hóa, cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, ở việc đổi mới tư duy cần xác định báo chí không chỉ phản ánh hoạt động hội, mà còn là lực lượng xây dựng tri thức, định hướng văn hóa. Đối với giải pháp đào tạo nhân lực, chú trọng bồi dưỡng phóng viên, biên tập viên am hiểu văn hóa, có kỹ năng truyền thông hiện đại, đồng thời mời chuyên gia văn hóa làm cố vấn.
TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng Viện Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học (MTTQ Việt Nam) phân tích: Báo chí là “nhà giáo khổng lồ” trong giáo dục văn hóa, đồng thời là “người gác cổng” trong lưu giữ, bảo tồn di sản. Không ít nghệ nhân, làng nghề, câu chuyện lịch sử đã được “cứu” nhờ phản ánh kịp thời trên báo chí. Báo chí còn tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ khi quảng bá sự kiện, sản phẩm văn hóa, từ đó thúc đẩy công nghiệp văn hóa và du lịch.
Ngoài ra, báo chí còn là bệ phóng cho nhiều nghệ sĩ, nhà sáng tạo văn hóa, góp phần hình thành xu hướng nghệ thuật kết hợp truyền thống và hiện đại. Trong lĩnh vực phản biện, báo chí giúp bảo vệ chuẩn mực văn hóa, đấu tranh với các hiện tượng lệch lạc, thương mại hóa thái quá, đồng thời định hướng chính sách phát triển văn hóa.
Giải pháp để nâng tầm báo chí VUSTA
Với vai trò là một trong những đơn vị đã và đang phát huy và kiên trì tôn vinh giá trị văn hóa – trí tuệ Việt Nam, đồng hành cùng công cuộc chấn hưng văn hóa từ chiều sâu bản sắc, với phương châm “Tôn vinh tinh hoa, giữ gìn bản sắc”, theo chia sẻ từ nhà báo Trần Miêu, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Tinh hoa Đất Việt, xuất hiện trong hệ thống báo chí VUSTA 5 năm, tạp chí luôn hướng tới mục tiêu sưu tầm, nghiên cứu và lan tỏa những giá trị truyền thống, tinh hoa văn hóa của dân tộc. Bằng các bài viết, phóng sự, ghi chép phong phú, tạp chí đã góp phần truyền cảm hứng cho độc giả, đồng thời ghi nhận những tâm gương tiêu biểu trong bảo tồn di sản… góp phần bảo tồn, giữ lửa di sản, cốt cách văn hóa truyền thống.
Có thể nói, các tham luận đều thống nhất rằng để báo chí VUSTA phát huy tốt hơn vai trò trong chấn hưng văn hóa, cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, ở việc đổi mới tư duy cần xác định báo chí không chỉ phản ánh hoạt động hội, mà còn là lực lượng xây dựng tri thức, định hướng văn hóa. Đối với giải pháp đào tạo nhân lực, chú trọng bồi dưỡng phóng viên, biên tập viên am hiểu văn hóa, có kỹ năng truyền thông hiện đại, đồng thời mời chuyên gia văn hóa làm cố vấn.
Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức, Chủ tịch HDQL Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long phát biểu tại hội thảo
Đối với giải pháp đa dạng hình thức truyền thông tập trung phát triển chuyên trang, podcast, video, infographics; ứng dụng công nghệ số, thực tế ảo để giới thiệu di sản. Đồng thời tăng cường liên kết thể hiện ở việc xây dựng cơ chế phối hợp giữa các tạp chí trong hệ thống, hình thành mạng lưới báo chí văn hóa, tổ chức chiến dịch truyền thông chung. Song song với đó là huy động nguồn lực, tổ chức xây dựng quỹ hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao về văn hóa – khoa học, tổ chức giải thưởng thường niên.
Các đại biểu đều nhất trí rằng, chấn hưng văn hóa không chỉ là phục dựng truyền thống mà còn là đổi mới tư duy, nâng cao tri thức, khơi dậy khát vọng phát triển. Báo chí của VUSTA, với đặc thù gắn bó cùng lực lượng trí thức khoa học - kỹ thuật, cần tiếp tục giữ vững tiêu chí “trí tuệ - chuẩn mực - phản biện - xây dựng”, trở thành nền tảng tinh thần cho đời sống văn hóa khoa học lành mạnh, chuẩn mực và tiến bộ.
6 đề xuất trong tham luận của Nhà báo Trần Miêu – Phó Tổng biên tập Tạp chí Tinh hoa Đất Việt tại Hội thảo:
Để phát huy vai trò báo chí trong chấn hưng văn hóa, xin được nêu một số đề xuất:
1. Giữ vững tôn chỉ khoa học – nhân văn: Các cơ quan báo chí cần tiếp tục khai thác các đề tài gắn với khoa học, giáo dục, đạo đức xã hội; tránh chạy theo thị hiếu đơn thuần. Đồng thời, cần tăng cường chuyên mục về lịch sử, di sản, gương người tốt, việc tốt; điển hình nhân tố mới để lan tỏa giá trị văn hóa tích cực.
2. Đổi mới hình thức và ứng dụng công nghệ số: Trong kỷ nguyên số, báo chí cần đầu tư nền tảng trực tuyến, đa phương tiện, tạo sản phẩm video, podcast về văn hóa nhằm tiếp cận giới trẻ. Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để cá nhân hóa nội dung, xây dựng kho dữ liệu di sản sẽ tạo sức hút mới.
3. Tăng cường mạng lưới cộng tác viên, nhất là sự kết nối với các nhà nghiên cứu, nghệ nhân, nhà giáo và câu lạc bộ văn hóa ở địa phương để thu thập tư liệu phong phú, cập nhật nhanh sự kiện.
4. Đào tạo đội ngũ phóng viên “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”: Không chỉ rèn luyện nghiệp vụ, nhà báo văn hóa cần thấm nhuần kiến thức lịch sử – văn hóa, có thái độ trân trọng di sản và dũng cảm đấu tranh với cái sai. VUSTA cần tổ chức nhiều hơn nữa các lớp bồi dưỡng về văn hóa và kỹ năng số cho phóng viên trẻ.
5. Tăng cường hợp tác quốc tế: Việc liên kết với các tổ chức như UNESCO, tổ chức báo chí khoa học khu vực sẽ giúp chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật xu hướng và đưa văn hóa Việt Nam ra thế giới. Đồng thời, qua hợp tác, báo chí VUSTA có thể học hỏi phương pháp quản lý tòa soạn, ứng dụng công nghệ và bảo vệ bản quyền.
6. Đảm bảo cơ chế tài chính bền vững: Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cơ quan báo chí khoa học về kinh phí hoạt động (có thể dưới dạng đơn đặt hàng...), đặc biệt đối với tạp chí chuyên ngành văn hóa như Tinh hoa Đất Việt để có thể đa dạng hóa nguồn thu thông qua dịch vụ tư vấn, ấn phẩm số, tổ chức sự kiện để ổn định hoạt động.
* Có thể nói, Văn hóa là “căn cước tinh thần” của dân tộc, là nguồn sức mạnh nội sinh quyết định sự trường tồn và phát triển của quốc gia. Công cuộc chấn hưng văn hóa trong thời kỳ hội nhập đòi hỏi sự đồng hành của nhiều lực lượng, trong đó báo chí thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đóng vai trò tiên phong. Bằng việc phổ biến tri thức khoa học, tôn vinh di sản, phản biện chính sách và khơi gợi niềm tự hào dân tộc, báo chí VUSTA đã góp phần khơi dậy tình yêu văn hóa, xây dựng ý thức tự tôn dân tộc và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực. Trong tương lai, nếu tiếp tục đổi mới, giữ vững tôn chỉ “khoa học – nhân văn – bản sắc”, báo chí VUSTA sẽ ngày càng xứng đáng là đội quân tiên phong trên mặt trận văn hóa, góp phần nâng cao tầm vóc Việt Nam trong thời đại mới.
Các đại biểu đều nhất trí rằng, chấn hưng văn hóa không chỉ là phục dựng truyền thống mà còn là đổi mới tư duy, nâng cao tri thức, khơi dậy khát vọng phát triển. Báo chí của VUSTA, với đặc thù gắn bó cùng lực lượng trí thức khoa học - kỹ thuật, cần tiếp tục giữ vững tiêu chí “trí tuệ - chuẩn mực - phản biện - xây dựng”, trở thành nền tảng tinh thần cho đời sống văn hóa khoa học lành mạnh, chuẩn mực và tiến bộ.
6 đề xuất trong tham luận của Nhà báo Trần Miêu – Phó Tổng biên tập Tạp chí Tinh hoa Đất Việt tại Hội thảo:
Để phát huy vai trò báo chí trong chấn hưng văn hóa, xin được nêu một số đề xuất:
1. Giữ vững tôn chỉ khoa học – nhân văn: Các cơ quan báo chí cần tiếp tục khai thác các đề tài gắn với khoa học, giáo dục, đạo đức xã hội; tránh chạy theo thị hiếu đơn thuần. Đồng thời, cần tăng cường chuyên mục về lịch sử, di sản, gương người tốt, việc tốt; điển hình nhân tố mới để lan tỏa giá trị văn hóa tích cực.
2. Đổi mới hình thức và ứng dụng công nghệ số: Trong kỷ nguyên số, báo chí cần đầu tư nền tảng trực tuyến, đa phương tiện, tạo sản phẩm video, podcast về văn hóa nhằm tiếp cận giới trẻ. Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để cá nhân hóa nội dung, xây dựng kho dữ liệu di sản sẽ tạo sức hút mới.
3. Tăng cường mạng lưới cộng tác viên, nhất là sự kết nối với các nhà nghiên cứu, nghệ nhân, nhà giáo và câu lạc bộ văn hóa ở địa phương để thu thập tư liệu phong phú, cập nhật nhanh sự kiện.
4. Đào tạo đội ngũ phóng viên “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”: Không chỉ rèn luyện nghiệp vụ, nhà báo văn hóa cần thấm nhuần kiến thức lịch sử – văn hóa, có thái độ trân trọng di sản và dũng cảm đấu tranh với cái sai. VUSTA cần tổ chức nhiều hơn nữa các lớp bồi dưỡng về văn hóa và kỹ năng số cho phóng viên trẻ.
5. Tăng cường hợp tác quốc tế: Việc liên kết với các tổ chức như UNESCO, tổ chức báo chí khoa học khu vực sẽ giúp chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật xu hướng và đưa văn hóa Việt Nam ra thế giới. Đồng thời, qua hợp tác, báo chí VUSTA có thể học hỏi phương pháp quản lý tòa soạn, ứng dụng công nghệ và bảo vệ bản quyền.
6. Đảm bảo cơ chế tài chính bền vững: Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cơ quan báo chí khoa học về kinh phí hoạt động (có thể dưới dạng đơn đặt hàng...), đặc biệt đối với tạp chí chuyên ngành văn hóa như Tinh hoa Đất Việt để có thể đa dạng hóa nguồn thu thông qua dịch vụ tư vấn, ấn phẩm số, tổ chức sự kiện để ổn định hoạt động.
* Có thể nói, Văn hóa là “căn cước tinh thần” của dân tộc, là nguồn sức mạnh nội sinh quyết định sự trường tồn và phát triển của quốc gia. Công cuộc chấn hưng văn hóa trong thời kỳ hội nhập đòi hỏi sự đồng hành của nhiều lực lượng, trong đó báo chí thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đóng vai trò tiên phong. Bằng việc phổ biến tri thức khoa học, tôn vinh di sản, phản biện chính sách và khơi gợi niềm tự hào dân tộc, báo chí VUSTA đã góp phần khơi dậy tình yêu văn hóa, xây dựng ý thức tự tôn dân tộc và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực. Trong tương lai, nếu tiếp tục đổi mới, giữ vững tôn chỉ “khoa học – nhân văn – bản sắc”, báo chí VUSTA sẽ ngày càng xứng đáng là đội quân tiên phong trên mặt trận văn hóa, góp phần nâng cao tầm vóc Việt Nam trong thời đại mới.
Giao Ninh
Bình luận
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM
Sunshine Global trao tặng phần quà trị giá 2 tỷ đồng cho bà con Nghệ An sau mưa lũ
Với tinh thần tương thân tương ái, cùng chung tay hướng về miền Trung ruột thịt, vừa qua, tại Văn phòng Sunshine Global Việt Nam (Hà Nội), Công...
Động thổ xây dựng Nhà để chuông tại Hoàng thành Thăng Long
Sáng ngày 01 tháng 8 năm 2025 (tức ngày 08 tháng 6 nhuận năm Ất Tỵ), tại Khu di tích đặc biệt quốc gia Hoàng thành Thăng Long – Hà...
Thăm Đình làng Thọ Lão, tưởng nhớ ơn đức người xưa
Nhận lời mời từ Ban quản lý đình làng Thọ Lão, xã Liên Minh, Hà Nội, vừa qua, Tạp chí Tinh hoa Đất Việt đã tổ chức chuyến...
HÀNH TRÌNH TRI ÂN TRONG THÁNG BẢY THIÊNG LIÊNG
Tháng Bảy – Tháng tri ân sâu nặng với những người có công với đất nước. Dưới bầu trời nắng gió miền Trung, nơi mảnh đất Quảng...
.jpg)
Herbalife Việt Nam tổ chức Ngày Hiến Máu Tình Nguyện 2025 tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, tiếp nhận 286 đơn vị máu
Vừa qua, Herbalife Việt Nam, một trong những công ty hàng đầu về sức khỏe và thể chất, đã phối hợp cùng Bệnh Viện Truyền Máu Huyết Học...
TIN TỨC - SỰ KIỆN
.jpg)
.jpg)
Đọc tạp chí in
Theo dòng sự kiện
