Văn hoá truyền thống

Người giữ lửa Tín ngưỡng thờ Mẫu nơi Đền Kim Giang

Thứ tư , 29/10/2025 | 08:18 GMT+7

Giữa nhịp sống hiện đại đầy ồn ào, nơi dòng Tô Lịch lững lờ chảy qua làng Kim Giang cổ kính, Đền Kim Giang mang đến cho ta một góc bình yên, mỗi khi mùi hương trầm bay lên, lòng người như được gột rửa, tĩnh tại và an nhiên.

Đền Kim Giang, người dân quen gọi thân mật là đền Lủ ngôi đền linh thiêng thờ Mẫu, nơi giữ hồn tín ngưỡng dân gian suốt bao thế kỷ. Ngôi đền ấy không chỉ nổi tiếng bởi sự linh ứng mà còn bởi người giữ lửa đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm, người dành trọn tâm huyết cho việc gìn giữ, truyền dạy và lan tỏa những giá trị tinh túy của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ - di sản đã được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm – thủ nhang đền Kim Giang (đền Lủ)

Ngôi đền cổ và dòng chảy tâm linh bất tận

và tình yêu văn hóa dân tộc.Khi được hỏi về đền Kim Giang, ánh mắt đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm ánh lên niềm tự hào xen lẫn sự kính cẩn: Đền Lủ có lịch sử từ thời Hậu Lê, thờ Tam Tòa Thánh Mẫu cùng các vị thánh thần có công với dân, với nước. Dù trải qua bao thăng trầm, chiến tranh, bão lũ, ngôi đền vẫn được nhân dân bảo tồn, tôn tạo, hương khói quanh năm không dứt. Đền nằm giữa vùng đất cổ Kim Giang nơi được xem là long mạch phía nam kinh thành Thăng Long xưa. Mỗi mùa lễ hội, tiếng trống, tiếng phách, tiếng hát văn vang lên hòa quyện cùng làn khói trầm nghi ngút, gợi nên không gian linh thiêng mà thân thuộc. Với người dân nơi đây, đền Lủ không chỉ là chốn tâm linh, mà còn là biểu tượng của lòng hướng thiện, lòng biết ơn

Đền Kim Giang – chốn thanh tịnh, nơi bà con và khách thập phương tìm về với đời sống tâm linh và nét đẹp tín ngưỡng dân gian.

Cơ duyên với đạo Mẫu hành trình của niềm tin và tình yêu

Khi nhắc đến cơ duyên đến với tín ngưỡng thờ Mẫu, giọng đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm chậm rãi, ấm áp: Từ thuở nhỏ, tôi đã theo bà, theo mẹ đi lễ Mẫu. Những tiếng hát văn, những giá hầu lung linh ánh nến đã in sâu vào tâm trí tôi. Càng lớn, tôi càng thấy đạo Mẫu không chỉ là tín ngưỡng, mà là sợi dây kết nối giữa con người với tổ tiên, giữa cái thiêng và cái đẹp. Con đường đến với đạo Mẫu của tôi không chỉ là sự lựa chọn, mà là một mối duyên sâu nặng, một lời gọi thiêng từ trong tâm thức. Trở thành thủ nhang Đền Kim Giang, tôi coi đó như một sứ mệnh giữ lửa di sản, gieo niềm tin, dạy lòng thành.
Gìn giữ nghi lễ, nuôi dưỡng hồn di sản

Trong nhiều năm gắn bó với đền Lủ, nghệ nhân Nguyễn Tuấn Lâm đã dành trọn tâm huyết để duy trì nếp xưa, giữ hồn cốt lễ nghi. Ông cùng Ban quản lý đền tổ chức các kỳ lễ hội theo đúng nghi thức cổ truyền, đặc biệt là các giá hầu đồng được thực hiện trang nghiêm, chuẩn mực, vừa uy nghi vừa đậm chất nghệ thuật dân gian. Giữ đạo là giữ nếp. Mỗi động tác, mỗi câu hát đều chứa đựng linh hồn của tổ tiên. Là người hầu Thánh, phải làm bằng tất cả lòng thành, không được qua loa hay phô trương hình thức. Ngoài việc tổ chức nghi lễ, ông Lâm còn đặc biệt chú trọng truyền dạy cho thế hệ trẻ. Nhiều thanh đồng, cung văn trẻ ngày nay đều được ông hướng dẫn tận tình, không chỉ về nghi thức mà còn về đạo đức hành nghề lấy “tâm” làm gốc, lấy “thiện” làm nền. Với ông, bảo tồn di sản không chỉ là giữ đền, giữ lễ, mà còn là giữ người, giữ nếp sống đẹp.

Một giá hầu được nghệ nhân đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm – thủ nhang đền Kim Giang tái hiện, dưới sự chứng kiến và tham gia của đông đảo người dân địa phương.

Nét đặc sắc của tín ngưỡng thờ Mẫu tại Đền Kim Giang

Theo đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm, thờ Mẫu ở Đền Kim Giang mang nét riêng biệt đó là sự kết hợp hài hòa giữa tâm linh, nhân văn và nghệ thuật. Mỗi giá hầu, mỗi lời văn không chỉ là nghi lễ cầu phúc, mà còn là bài học về lòng nhân ái, về sự tri ân với người có công, về tinh thần “uống nước nhớ nguồn”. Người đến với Mẫu, dù là ai, đều tìm thấy sự thanh thản trong tâm hồn. Họ không chỉ cầu lộc mà còn học cách sống thiện, sống có đức. Đó là giá trị nhân bản sâu xa mà thờ Mẫu gửi gắm. Ông luôn nhấn mạnh rằng đạo Mẫu là nét đẹp của văn hóa Việt, là biểu tượng tôn vinh người mẹ, người phụ nữ những người mang trong mình sức mạnh sinh sôi, che chở và nuôi dưỡng cuộc sống.
Những khó khăn và nỗi trăn trở của người giữ lửa
Khi được hỏi về những khó khăn trong hành trình bảo tồn di sản, đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm trầm ngâm: Thời nay, nhiều người trẻ biết đến thờ Mẫu nhưng chưa hiểu hết. Có người coi đó là mê tín, có người lại thương mại hóa lễ nghi, làm mất đi cái đẹp vốn có. Giữ được sự trong sáng, chuẩn mực của đạo là điều không dễ. Bên cạnh đó, việc trùng tu, tôn tạo đền cũng gặp nhiều thách thức do kinh phí hạn hẹp, trong khi nhu cầu bảo tồn ngày càng lớn. Nhưng với ông, mọi khó khăn đều có thể vượt qua nếu có niềm tin và sự đồng lòng của cộng đồng. Đền là của dân, đạo cũng là của dân. Chỉ khi người dân cùng chung tay, cùng giữ, thì di sản mới bền lâu.
Đạo Mẫu trong đời sống đương đại cần được hiểu và lan tỏa đúng cách
Hiện nay, tín ngưỡng thờ Mẫu đang có sức sống mạnh mẽ. Nhiều người tìm về với Mẫu để tìm chỗ dựa tinh thần, để thanh lọc tâm hồn. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có những biểu hiện lệch lạc cần được điều chỉnh. Đạo Mẫu vốn dĩ rất đẹp, rất nhân văn. Nhưng nếu không hiểu đúng, không hành đúng, thì dễ bị biến tướng. Vì thế, chúng ta những người thực hành và quản lý văn hóa cần định hướng, giáo dục để thờ Mẫu trở về đúng vị thế thiêng liêng vốn có. Ông cho rằng, để tín ngưỡng này được gìn giữ bền vững, cần sự đồng hành của cả cộng đồng và chính quyền, thông qua các hoạt động thiết thực như: tu bổ di tích, đào tạo thanh đồng trẻ, tổ chức hội thảo, giao lưu hát văn, quảng bá di sản trên truyền thông…

Đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm – thủ nhang đền Kim Giang vinh dự được nhận Kỷ niệm chương của Hội Di sản văn hóa Việt Nam vì đã có đóng góp tích cực vào hoạt dộng bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc năm 2024.

Kỳ vọng vào thế hệ kế cận người tiếp nối ánh sáng Thánh Mẫu

Ở tuổi ngoài lục thập, nhìn lại chặng đường gắn bó với Đền Lủ, đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm không giấu được niềm xúc động.Tôi chỉ mong thế hệ sau giữ được tâm trong sáng, hành đạo đúng đắn. Khi hầu Thánh, phải đặt chữ ‘tâm’ lên đầu, phải biết tri ân và sống thiện. Đó mới là đạo của Mẫu. Ông vẫn miệt mài hướng dẫn các thanh đồng trẻ, dạy họ từng điệu múa, từng câu văn, từng nghi thức nhỏ. Với ông, mỗi người trẻ yêu và hiểu đạo Mẫu là thêm một ngọn lửa nhỏ góp vào ánh sáng lớn của di sản dân tộc.
Một buổi chiều thu, khi nắng vàng rơi trên mái ngói cổ, khói trầm bay nhẹ, tiếng hát văn văng vẳng vọng ra từ gian chính điện, đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm ngồi lặng lẽ bên bàn thờ, đôi mắt ánh lên niềm bình yên. Đối với ông, đó là khoảnh khắc thiêng liêng nhất khi con người hòa vào không gian tâm linh, cảm nhận được sự che chở của Mẫu và tổ tiên. Trong đời sống hôm nay, giữa bao biến động, đền Kim Giang vẫn là nơi người dân tìm về để lắng lòng, để nhớ về nguồn cội. Và giữa dòng người ấy, hình ảnh người thủ nhang đồng thầy Nguyễn Tuấn Lâm vẫn cần mẫn, khiêm nhường, lặng lẽ gìn giữ từng nếp hương, từng câu hát, như một người giữ lửa cho di sản ngàn năm của dân tộc.

Hoàng Hiếu – Đức Anh

Bình luận

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

                      
                         Gia đình Nghệ nhân, đồng thầy Hoàng Ngọc Viện – Bốn đời nối tiếp gìn giữ tín ngưỡng thờ Mẫu
                      Bốn đời gắn bó với tín ngưỡng thờ Mẫu tại tư gia không chỉ là sự kế thừa gia phong mà còn là niềm tin thiêng liêng, giúp con cháu...

                         THANH ĐỒNG LÊ THỊ HUYỀN – SỐNG TỐT ĐỜI, ĐẸP ĐẠO
                          Cuộc sống hiện đại có biết bao biến động, song vẫn có những con người chọn con đường tâm linh như một sợi chỉ đỏ dẫn lối – sống chân thành,...

                         Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Định – Người gìn giữ và lan tỏa tín ngưỡng thờ Mẫu
                      Gần 40 năm qua, nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Định đã dành trọn tâm huyết để giữ gìn sự uy nghiêm, lan tỏa di sản thực hành tín ngưỡng thờ...

                         “Sắc thu Cửa Nam” – Khi tình yêu Hà Nội được gửi gắm trong từng khuôn hình
                          Giữa tiết trời thu dịu dàng của Hà Nội, phường Cửa Nam rực rỡ hơn bao giờ hết với cuộc thi ảnh “Sắc thu Cửa Nam” – một sân chơi ý...

                         NGƯỜI PHỤ NỮ NGUYỆN GIEO NHỮNG ĐIỀU THIỆN LÀNH
                          Người ta vẫn quen gọi bà bằng cái tên mộc mạc, gần gũi – bà Hiền “in”. Cái tên ấy đã gắn với gần trọn cuộc đời bà,...